’t Hooge Nest door Roxane van Iperen

t hooge nestDit boek kocht ik vorig jaar op koningsdag op de kleedjesmarkt. Ik had al veel enthousiaste reacties gehoord die me nieuwsgierig hadden gemaakt. Ik had het boek bewaard voor deze periode, want in aanloop naar vier en vijf mei lees ik vaak een boek over de Tweede Wereldoorlog om bewuster stil te kunnen staan bij wat er destijds is gebeurd. De auteur Roxane van Iperen kocht een huis met een verhaal. Tijdens de verbouwing ontdekten ze schuilplaatsen en de schrijfster ging op onderzoek uit. Zo ontvouwde zich het verhaal waarin de Joodse familie Brilleslijper de hoofdrol speelt.

Het boek is onderverdeeld in drie delen. Het begin vond ik lastig door te komen door de tijden die door elkaar lopen en de vele namen. Ik lees nooit de tekst op de achterkant, want het verhaal moet voor zichzelf kunnen spreken, daardoor was het me niet meteen duidelijk wie de hoofdpersonen waren. De familie bestaat uit vader Joseph en moeder Fietje met hun drie kinderen Janny, Lien en Japie. Janny trouwt met Bob; Lien mag vanwege de Neurenbergwet niet met haar Duitse vriend Eberhard trouwen, dat heeft later vergaande consequenties voor hun dochtertje. De oorlog sluipt langzaam het leven van de Amsterdamse familie binnen. Ze moeten zich laten registreren als Joden. Lien krijgt een hoofdletter J in haar persoonsbewijs, maar Janny weigert. Zij zet zich steeds meer in voor het verzet. Uiteindelijk is het niet meer veilig voor de Joodse familie in de stad en gaan ze op zoek naar een andere plek. Gelukkig kunnen ze bij elkaar blijven in het afgelegen huis ‘t Hooge Nest.

In het tweede gedeelte ligt de focus meer op de tijd in dit huis in Naarden waar veel onderduikers een veilige haven vinden. Er wordt wel verondersteld dat de lezer wat kennis heeft over de oorlogstijd om alles goed te kunnen volgen. Het wordt niet allemaal uitgespeld. Ondanks de gevaren weten ze toch te genieten van het leven. Helaas eindigt het verhaal niet hier in de rustige bossen. In het derde deel lezen we over hun gruwelijke tijd in de kampen. Janny’s veerkracht om de moed erin te houden is bewonderenswaardig.

De alwetende verteller houdt het verhaal wat op afstand, daardoor mis je de emoties en gedachten en dat maakt het moeilijker om je als lezer met de hoofdpersonen te identificeren, maar dat maakt het verhaal niet minder indrukwekkend. Dit is niet verzonnen, dit is waargebeurd en dat bezorgt me kippenvel. Een familie die met gevaar voor eigen leven en met alles wat ze hebben en kunnen anderen helpen, die verdient een boek om ze te blijven herinneren. Tijdens mijn minuut stilte dit jaar zal ik aan hun moed en doorzettingsvermogen denken. Ook besef je weer wat vrijheid inhoudt en dat we dat mogen koesteren.

’t Hooge Nest verscheen in november 2019 bij Uitgever Lebowski. Eerder schreef Roxane van Iperen Schuim der aarde. Hiervoor won ze de Hebban debuutprijs.

De kleuren van de liefde door Cristina Caboni

De kleuren van de liefde“Schilderen was voor Stella net als ademen.”

Wanneer Stella’s oom overlijdt, laat hij vreemde cadeaus voor haar achter. Op een doos vol kindertekeningen reageert haar tante erg heftig. Wat betekenen deze tekeningen voor haar en wat wil haar oom tegen Stella zeggen?

Vroeger schilderde Stella, maar ze heeft heel rigoureus al haar tekeningen verbrand, omdat ze niet op haar vader wilde lijken. Maar op het moment dat zij de kindertekeningen ziet, is het alsof kleuren haar leven weer binnenkomen. “De magische wereld van de schilderkunst was weer bij haar teruggekomen.” Elk hoofdstuk begint met een intuïtieve omschrijving van een kleur. De beschrijvingen van het Italiaanse leven in de villa bij het meer zijn erg levendig. Nu Stella haar schilderwerk weer oppakt, blijkt ze erg talentvol. Ondertussen weet ze te achterhalen waar de tekeningen vandaan komen en duikt het verhaal terug naar het verleden van tante Letizia. Op een beeldende manier komt de geschiedenis tot leven en uiteindelijk raken de verhaallijnen elkaar met een emotioneel slot.

Eerder las ik twee romans van Caboni waar ik erg enthousiast over was en waardoor mijn verwachtingen hoog gespannen waren. Hoewel de opzet dezelfde was, raakte dit verhaal me niet. Er waren geen zinnen die ik wilde onderstrepen om te onthouden. Ik begreep de hoofdpersonages niet en voelde me niet met hen verbonden. De gebeurtenissen waren erg ongeloofwaardig in mijn ogen. Ze ontmoet een man op een station en begint een relatie met hem. Haar bazin komt naar de villa en verblijft daar gewoon een maand. Ze schilderen zonder problemen de hele stad vol. Ze vindt tekeningen en achterhaalt met een paar muisklikken waar die vandaan komen. De verhaallijn is goed bedacht en de proloog en epiloog zijn een sterk onderdeel van het verhaal. Ik zal in de toekomst zeker nog een boek van Cristina Caboni oppakken, want ik houd van haar gevoelsmatige manier van schrijven.

De kleuren van de liefde is verschenen in augustus 2022 bij Xander Uitgevers. De Italiaanse titel is La ragazza dei colori. Eerder schreef Cristina Caboni onder andere De bijenkoningin, De droomweefster, Het huis met de spiegels en De magie van het parfum.

De vergeten spionne door Sarah Steele

de vergeten spionne 1“Veel successen van de geallieerden waren te danken aan de moed van die jonge vrouwen, en veel levens werden gered.”

Tijdens de Tweede Wereldoorlog begeeft Sophie Clément zich onder de Duitse bezetters in Parijs. Maar ze is niet de onschuldige pianiste zoals ze zich voordoet, ze spioneert voor de geallieerden. Een gevaarlijke en ondankbare taak, waarbij ze haar vrienden en zelfs haar eigen overtuigingen moet verraden. Het moeilijkste van het verzet vindt ze niet de angst, maar de eenzaamheid. Zou ik het durven?

In 1997 worden documenten uit de Tweede Wereldoorlog vrijgegeven en archivaris Amy Novak gaat op onderzoek uit naar de ware identiteit van geheim agente Colette. Door haar zoektocht krijgt de lezer langzaam meer informatie over de geheimzinnige agente. Zo komt Amy op het spoor van de nog levende Verity Cooper. In die tijd was zij de contactpersoon die spionnen opleidde en begeleidde.

De vergeten spionne is gebaseerd op ware gebeurtenissen. Van allerlei fragmentjes uit ons verleden heeft de schrijfster een compleet verhaal gemaakt, waar de lezer zijn aandacht goed bij moet houden. Het begin is erg beschrijvend, waardoor het me emotioneel niet echt raakt. Zo overlijdt een van Colettes beste vrienden en wordt dat achteraf terloops genoemd met weinig emoties. Halverwege het verhaal word ik er echt in meegezogen. Het verhaal van Colette komt dan goed op gang. Het wordt spannend, want ze komt steeds dichterbij de Duitse top en er wordt naar een climax toe gewerkt. De verhaallijn van de oorlogsspionne spreekt me het meest aan.
Het verhaal speelt zich af in Londen en Parijs en verspringt regelmatig in de tijd. Veel personen strijden om een plek in de spotlights. Er wordt erg vaak van perspectief gewisseld met slechts een witregels ertussen die hun verhalen scheidt, dus daar moet de lezer even goed opletten. De auteur heeft geprobeerd de karakters diepgang te geven. Zo worstelen Amy, Verity en Daphne met een schuldgevoel. Maar de stukjes waren te kort voor mij om echt betrokken te raken bij de persoon. Dat beide hoofdpersonen pianisten zijn geeft een mooie verbinding. Muziek overbrugt de afstand in tijd. Op het einde wordt het nog verrassend en komen alle verhaallijnen bij elkaar, waardoor de lezer het boek met een goed gevoel kan dichtslaan.
De vergeten spionne is een boeiend verhaal over gewone mensen met ongekende moed en doorzettingsvermogen in zware tijden. Het geeft een duidelijk beeld van het spionagenetwerk en de offers die gebracht werden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is een ode aan de mensen die de moed hadden zich te verzetten.

Eerder schreef Sarah Steele Het Kersenspoor. In De vergeten spionne speelt een van de hoofdpersonen uit dat boek ook een kleine rol. De schrijfster woont in het Engelse plaatsje Stroud. Ze publiceerde haar eerste boek in 2020. Dit boek is (nog) niet vertaald in het Nederlands. De vergeten spionne is in februari 2023 verschenen bij Uitgeverij KokBoekencentrum. De Engelse titel is The Lost song of Paris

De boekhandel van het verzet door Sarah Sundin

de boekhandel van het verzet 1Romans met het woord boek in de titel doen het goed deze dagen. De laatste boekwinkel van Londen, De boekenapotheek aan de Seine, De boekverkoopster van Parijs. Laatstgenoemde boek is gebaseerd op de bekende boekwinkel Shakespeare & Company. De huidige winkel in Parijs was niet de oorspronkelijke winkel, die werd in 1919 geopend door Sylvia Beach, maar werd na de oorlog niet meer heropend. Uit respect voor haar noemde George Whitman zijn winkel The Mistral vanaf 1964 Shakespeare & Company. De boekhandel van het verzet is gebaseerd op de oorspronkelijke winkel van de Amerikaanse Sylvia Beach. In het boek heet de winkel Green Leaf Books.

Wanneer haar Joodse vrienden vluchten voor de oorlog neemt ballerina Lucie Girard de boekwinkel over om hem draaiend te houden totdat ze weer terug kunnen komen. Zij besluit niet terug te keren naar Amerika, maar in de Franse stad te blijven. Ook de Amerikaanse weduwnaar Paul Aubrey blijft in Parijs. Als eigenaar van een automobielfabriek is hij gevraagd om te spioneren, maar door zijn dubbelrol worden zowel hij als zijn dochtertje Josie met de nek aangekeken. Ook Lucie weet niet wat ze van deze man moet vinden als hij met zijn dochter in haar winkel komt. Lucie heeft echter geen verstand van de zakelijke kant van een winkel en kan de hulp van Paul Aubrey goed gebruiken.

De verhaallijn is mooi opgezet. Het verhaal begint in 1940 en beslaat ongeveer twee jaar. Het geeft duidelijk weer hoe de sfeer was in de beginperiode van de oorlog. Het wantrouwen tussen de mensen onderling en de verdeeldheid voor welke partij kies je. Vertrouw je op wat je ziet of op je hart. De karakters worden goed uitgewerkt. Lucie geeft haar droom op om anderen te helpen en ook Paul cijfert zichzelf weg voor een groter doel. Ze laten moed zien door zich binnen hun mogelijkheden te verzetten. Hun relatie ontwikkelt zich heel mooi. Een lieve, verbindende rol is weggelegd voor het onschuldige meisje Josie. Ook de verdeling van Parijs met de artistieke kunstenaars op de linkeroever en de rijke zakenmannen aan de andere kant werd goed gebruikt in het verhaal. Schoonheid en functionaliteit hoeven geen tegenstellingen te zijn; ze kunnen elkaar juist goed aanvullen. In de begindagen van de oorlog is het nog redelijk rustig in Parijs. Toch wordt het verhaal op het eind nog spannend. Het laatste stuk is een beetje te snel en te makkelijk. Leuk detail is dat twee personen uit haar vorige boek even hun opwachting maken.

De boekhandel van het verzet verscheen in september 2022 bij Uitgeverij KokBoekencentrum. Het is een los te lezen roman over de Tweede Wereldoorlog. Eerder schreef Sarah Sundin Sterren in de schemering, Op zilveren vleugels en Een verre melodie. De Engelse titel is Until leaves fall in Paris.
Wil je deze historische roman ook lezen? Bestel hem hier via bol.com of ga naar de plaatselijke boekwinkel.

De Bron van Liefde door Lynn Austin

de bron van liefdeDeze week werd er in ons dorp een lokale veteranendag gehouden. Onze gemeente telt nog honderd veteranen. Mensen die zich met gevaar voor eigen leven hebben ingezet voor onze vrede. Het is goed dat er in De Bron van Liefde aandacht is voor veteranen die terugkeren van de Tweede Wereldoorlog, maar die de verschrikkelijkheden die ze hebben meegemaakt niet kunnen vergeten. Na een zelfmoordpoging komt Jimmy in een veteranenziekenhuis, maar de doctoren wisten toen niet hoe ze deze mensen met een zogenoemde oorlogsneurose moesten behandelen. Jeugdvriendin Peggy probeert Jimmy te helpen door zijn belevenissen te achterhalen. Daarbij komt ze op het spoor van Gisela, een Joodse verpleegkundige.

Mijn verwachtingen van een roman van Lynn Austin liggen altijd hoog. Zij kan als een van de besten de hoofdpersonen heel dichtbij brengen, zoals in haar vorige roman Een lied in de schaduw. Maar in De Bron van Liefde voelde ik de connectie niet. Peggy is een lieve meid, maar eigenlijk onwaarschijnlijk lief. Ze zet haar eigen leven op pauze om Jimmy te helpen. Ze laat zich wegduwen door haar stiefmoeder. En als haar iets goeds overkomt, gebeurt dat zo plotseling dat het ongeloofwaardig is. Maar misschien ligt dat aan mij. Eigenlijk vond ik Joe de meest realistische persoon. Hoe hij kwam en verdween en worstelde met zijn oorlogstrauma.

De tweede verhaallijn over de Joodse Gisela beslaat zo’n groot tijdsbestek dat er met grote sprongen doorheen gegaan wordt. Het begint vlak voor de oorlog en eindigt na de oorlog. De indruk ontstond dat Lynn Austin bepaalde gebeurtenissen graag in het boek wilde hebben, zoals het schip de St. Louis die nergens mocht aanleggen en weer teruggestuurd werd naar Europa. De oorlog werd zo beschrijvend geschreven, waardoor de verschrikkingen me nergens raakte. De zinnen waren te lieflijk in plaats van rauw. Hun geloofscrisis is realistisch, maar had wat mij betreft een diepere opbouw kunnen hebben.
De verhaallijnen waren ook wat simpel. Het was vanaf het begin duidelijk waar het naartoe ging en hoe het zou aflopen. Geen uitgebreide levensverhalen van zijfiguren, zoals ze wel doet in Dochters van de kust en Anker in de storm. Het lijkt alsof dit boek is geschreven op ervaring.

Ondanks al mijn kritiek is het natuurlijk wel een boek van de hand van een van de beste christelijke schrijfsters. Het verhaal leest heel soepel en heeft een mooie afloop. Het laat zien hoe belangrijk het is dat mensen er voor elkaar zijn en elkaar helpen. Toch hoop ik dat de schrijfster in haar volgende roman haar nieuwe hoofdpersonen weer tot leven laat komen om met herkenbare levensvragen te worstelen.

De Bron van Liefde verscheen in september 2022 bij Uitgeverij KokBoekencentrum. De Engelse titel is Long way home. Eerder schreef Lynn Austin onder andere Als ik jou was, Alles wat ik wens, Land van belofte, De boomgaard, Eva’s dochters.

Wil je deze christelijke roman De Bron van Liefde ook graag lezen? Bestel hem dan hier als e-book of ga naar de christelijke boekhandel.

Sant’Anna door Jerrad Hoff

sant'anna 2“De liefde van familie en vrienden is de ware rijkdom in het leven.”

Op haar eenenzestigste besluit modeontwerpster Chiara eindelijk haar hele levensverhaal te delen. Ze vertelt hoe ze wereldberoemd werd en over de liefde van haar leven, maar ook welke gruwelijke gebeurtenissen haar leven gevormd hebben.

Dit verhaal verdient een staande ovatie, een diepe buiging en met gemak de vijf sterren. Het zou zo verfilmd kunnen worden. De lezer waant zich in een villa aan het Italiaanse Comomeer. Alle details over de omgeving maken dat het verhaal tot leven komt. Hoewel de straatnamen wat mij betreft niet zo expliciet benoemd hoefden te worden. Ook handelingen worden uitvoerig beschreven, waardoor de lezer het zonder enige moeite voor zich ziet.
Naast de beeldende beschrijvingen zijn het de emoties die het verhaal krachtig maken. Chiari is een echte Italiaanse vrouw, stijlvol en temperamentvol. Haar diepe liefde voor haar ouders, haar passie, haar verdriet, alles ervaart ze intens. En die emoties laten ook de lezer niet onberoerd.

Het leven van Chiari lijkt een sprookje. Vanaf het moment dat haar talent ontdekt wordt, wordt ze op handen gedragen door Gabriele. Hij plaveit haar pad naar succes. Het lijkt haar allemaal makkelijk af te gaan, maar dat ligt ook aan hoe ze in het leven staat. Ze is gelukkig ondanks omstandigheden. Ze leeft het leven ten volle en hoewel ze rijk is voelt ze zich rijk door de mensen om zich heen. Ondanks haar succes is er een geheim waar ze mee worstelt, want wat er in haar jeugd in 1944 is gebeurd, heeft grote invloed op de rest van haar leven.
Door alles wat ze heeft meegemaakt is ze teleurgesteld geraakt in God. De paus wordt aangesproken als Hij met hoofdletter H en ook door zijn rol krijgt hij eer en gezag toebedeeld, die wat mij betreft alleen God toekomt, maar daar zullen katholieken wellicht anders over denken.

Het verhaal is zo ontzettend geloofwaardig, alsof het echt gebeurd is. Het speelt zich af in drie tijden. In 1994 vertelt Chiara haar verhaal aan journaliste Francesca. De terugblik begint in 1951 en de fragmenten uit 1944 komen uit Chiara’s dagboek. Boven de hoofstukken staat aangegeven in welke tijd en waar het verhaal verder gaat. De schrijver verplaatst zich net zo makkelijk in een elfjarig meisje als in een oudere dame. De zinnen lopen soepel en het verhaal leest vloeiend. De titel en cover worden in het boek uitgelegd. Jerrad Hoff heeft ervoor gekozen zijn boeken zelf uit te geven. Eerder schreef hij onder andere Een leven geleden, Zon van de nacht en Dag van de zon. Sant’Anna verscheen in maart 2021.

Een lied in de schaduw van Lynn Austin

een lied in de schaduwIk ben weer zo enthousiast over dit boek van Lynn Austin. Zij verstaat de kunst om een verhaal zo dichtbij te brengen. Ze gaat met je emoties aan de haal. Het is geen verhaal van bovenaf verteld door een auteur, maar het leeft. Je kruipt in de huid van de hoofdpersonen, je bent in de oorlog, je beleeft de angst, voelt de haat en de wanhoop. Ik houd van haar schrijfstijl, de lange zinnen, levendige dialogen en treffende beschrijvingen. Het is makkelijk leesbaar en de hoofstukken worden mooi afgerond. Van begin tot het einde heeft dit verhaal mijn hart geraakt.
Lynn verpakt een diepe geloofsboodschap in een bijzonder verhaal. Zo wil ik ook in mijn geloof staan als er moeilijkheden op mijn pad komen. Niet dat de hoofdpersonen geen worstelingen hebben, maar ze groeien en leren, zoals Lena met haar haat leert omgaan, dat bracht tranen in mijn ogen. Met zoveel gevoel beschrijft Lynn de moeilijke keuzes, de moed van gewone mensen, de kracht van muziek. Het verhaal wordt goed opgebouwd waardoor je de hoofdpersonen leert kennen en van ze gaat houden.
Een lied in de schaduw speelt zich af in Nederland. Zo knap hoe Lynn een levensecht beeld van de oorlogstijd in Nederland schetst, een land waar ze zelf niet woont. Zowel van het leven in een stad als Leiden als het leven op een boerderij op het platteland. Heel geloofwaardig met alle details en typische Nederlandse gerechten zoals hutspot en hete bliksem. Ze heeft zich in die tijd verplaatst door bezoekjes aan Westerbork en aan haar zoon die studeerde in Leiden en door verhalen van Nederlanders. Met groot inlevingsvermogen heeft ze deze verhalen aan elkaar gekoppeld. Lena die worstelt met het verlies van haar familie, de Joodse Miriam die moet vluchten en Ans die het verzet helpt maar een vriendje heeft die voor de NSB kiest. Het einde is geromantiseerd, maar zo hoop je als lezer ook dat het afloopt. Dit verhaal is onze geschiedenis.

Een lied in de schaduw werd in september 2021 uitgegeven door Uitgeverij KokBoekencentrum. De Engelse titel is Chasing Shadows. Het werd vertaald door Carola van der Kruk-de Boer. De omslag is ontworpen door Will Immink Design en het binnenwerk is gedaan door Crius Group. Eerder schreef Lynn Austin onder andere: Alles wat ik wens, Als ik jou was, Dochters van de kust, Land van belofte.

Een thuis in Afrika door Irma Joubert

een thuis in afrika 1Als je ergens lang op moet wachten, stijgen je verwachtingen. Wellicht waren mijn verwachtingen iets te hoog gespannen, want Een thuis in Afrika viel me eerlijk gezegd wat tegen.
Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog en wordt verteld vanuit drie gezichtspunten. Charles is een jongen die vanuit Londen naar het Schotse platteland wordt gestuurd. Het leven daar bevalt hem goed. De schrijfster heeft duidelijk een eigen stijl voor elk persoon. Er is geen verwarring over wanneer het over Charles gaat. Persoonlijk vond ik dit verhaal het leukst, maar ik vond de kinderlijke stijl niet fijn om te lezen. De oorlog lijkt ver weg voor Charles en komt alleen dichtbij als er een familielid elders overlijdt. Op een dag landt er een Duitse parachutist. Dat is het draadje met het tweede perspectief. Dit deel is kort en wordt verteld vanuit Ilse Hess. Zij is de vrouw van Rudolf Hess, de tweede man naast Hitler, die vrede wilde, maar als verrader gezien werd. Dit gedeelte berust op een echte gebeurtenis, maar het is me niet duidelijk waarom het in het boek staat. Dan hebben we nog de Duitse Oswald von Stein. Hij is soldaat en staat met hart en ziel achter Hitler. Bij de verovering van Rusland wordt hij krijgsgevangene in Siberië, waar hij honger, dorst en ijzige kou (“Door de kou bevriest zelfs de tijd.”) moet trotseren. Over deze strafkampen in Rusland tijdens de Tweede Wereldoorlog heb ik nog niet eerder gelezen. Hoewel zijn overtuigingen niet de mijne zijn, kreeg ik wel bewondering voor zijn vasthoudendheid om geen verraad te plegen. De karakters zijn goed uitgediept, maar het lukte me niet om een connectie te voelen met de hoofdpersonen. De schrijfstijl is erg beschrijvend en gaat amper de diepte in. Het is alsof de geschiedenis belangrijker is dan de mensen. Pas als het verhaal zich gaat afspelen in Afrika kom ik in het verhaal en voel ik de passie van de schrijfster. Hier komen alle draadjes van eerdere verhalen samen. Hildegard, Oswald, Mentje, Tinus, Charles en Esther vinden hun thuis in Afrika.

Een thuis in Afrika verscheen in oktober 2021 bij Uitgeverij Mozaïek. Het is het derde deel van de trilogie Onderweg naar Afrika. Eerder verscheen Hildegard en Het meisje uit het verscholen dorp. Irma Joubert woont in Zuid-Afrika en is docent geschiedenis geweest. Ze schreef ook de trilogie Een veilig thuis en Dochters van Zuid-Afrika.

De Keuze door Edith Eva Eger

de keuze 1De Keuze is een heel bijzonder boek, geschreven door de negentigjarige Edith Eger over haar leven en levenslessen die ze geleerd heeft. Als zestienjarig Joods meisje komt ze met haar zus in Auschwitz terecht. Zonder te weten dat haar deze gevangenschap te wachten stond, gaf ze een foto van zichzelf aan haar vriendin. Achteraf zegt ze dat ze iemand nodig had om het bewijs van haar leven te bewaren. Die zin bezorgde me kippenvel. 

Tijdens de gruwelijkheden van de oorlog vindt ze een schuilplaats in haar innerlijke leven. Haar moeder heeft ooit gezegd dat niemand je gedachten kan afpakken, dat is een kracht die ze gebruikt om de honger, de pijn en de wanhoop te overleven. Hier laat ze zien hoe sterk onze geest is. Edith heeft in die donkere tijd geen houvast aan God. Ze heeft geleerd de doden aan te roepen om kracht. Bij de beschrijving van de gruwelijkheden van het kamp worden haar zinnen kort en fragmentarisch. Niet te bevatten wat ze daar heeft meegemaakt, weerzinwekkend en aangrijpend. Dit deel beslaat niet eens zo’n groot gedeelte van het boek. Het boek is verdeeld in vier delen: gevangenis, ontsnapping, vrijheid, genezing.

Ternauwernood overleeft Edith de oorlog. Met zinnen vol kwetsbaarheid schetst ze de situatie: “We zijn een trauma dat beweegt.” Nu biedt haar innerlijke wereld geen veiligheid meer, maar is het juist de plek waar haar demonen huizen. Ze is bevrijd, maar zit eigenlijk nog gevangen. In het begin weigert ze over haar ervaringen te praten. Ze zet zich in voor het geluk van haar kinderen. Ze doet er alles aan dat haar kinderen zich veilig en geaccepteerd voelen. Door de onbeduidende details vond ik het gedeelte dat ze woont in El Paso wat minder interessant om te lezen. 

Dan hoort ze over Victor Frankl, een andere Holocaust-overlevende. Door zijn boek beseft ze dat ze een keuze heeft en gaat ze op weg naar echte vrijheid. Een proces waarin ze steeds weer een nieuwe stap moet zetten. Op latere leeftijd wordt ze psycholoog en helpt ze door haar eigen ervaring veel mensen om vrij te worden. Ze wil mensen laten zien dat ze er mogen zijn. Hier toont ze veel zelfinzicht en leert ze de lezer door voorbeelden van patiënten veel wijze lessen. Er zit een enorme diepgang in haar zinnen, zinnen die je wilt onderstrepen, onthouden en langer over nadenken. Ze wil anderen leren dat we het verleden niet kunnen veranderen, maar dat we ervoor kunnen kiezen hoe we nu leven, dat we ervoor kunnen kiezen om vrij te zijn. Hoewel ik het niet met al haar keuzes eens ben, heb ik na het lezen van De Keuze diep respect gekregen voor Edith Eger. De Keuze is een intens verhaal vol wijze, doorleefde levenslessen. Absoluut een aanrader.

 

De Keuze werd in oktober 2018 uitgegeven door Lev.boeken, het non-fictiefonds van A.W. Bruna Uitgevers. In 2020 verscheen nog Het Geschenk van Edith Eger.

Sterren in de schemering door Sarah Sundin

sterren in de schemeringSterren in de schemering speelt zich af in Duitsland aan de vooravond van de veranderingen door de Tweede Wereldoorlog. In het eerste hoofdstuk wordt meteen de toon gezet. Evelyn is een onafhankelijke vrouw die als journaliste moet vechten voor haar plek in de journalistieke mannenwereld. Ze werkt voor een Amerikaanse nieuwsdienst in Duitsland. In het tweede hoofdstuk wordt Peter Lang geïntroduceerd. De Amerikaan is bezig met zijn onderzoek en leert Duitsers accentloos Engels spreken. De orde en netheid die in Duitsland zichtbaar is, past goed bij Peter. Evelyn komt Peter interviewen en ondanks hun verschil van zienswijzen hebben ze respect voor elkaar. Hun contact is een mengeling van humor en ernst.
De vraag is wie gelijk heeft over de huidige situatie in Duitsland, of is de waarheid subjectief? Evelyn brengt haar verhaal als de waarheid, maar ook Peters visie op de werkelijkheid is zijn waarheid, gekleurd door wat hij vroeger heeft meegemaakt. Het is heel interessant om hun gedachten te lezen over hoe ze denken over vrijheid. Zijn we bereid een stukje vrijheid op te geven voor orde, voor veiligheid. En wanneer wordt dat stukje een belangrijk deel? Die vraag is ook nu nog actueel.
Toch komt er een omslag als blijkt dat vrijheid niet kan zonder rechtvaardigheid. Die desillusie wordt heel krachtig omschreven en de lezer wordt helemaal meegenomen in dat proces. Als Evelyn in de problemen raakt, is Peter er om haar te helpen en brokkelen haar muren langzaam af. Dan wordt de spanning opgebouwd en volgen de gebeurtenissen elkaar snel op, soms een tikkeltje onaannemelijk, maar wel pakkend. Het boek heeft een aantal mooie scènes. Het moment dat de veilige wereld van Evelyn wankelt, raakt mij. Wie is je vriend en wie is je vijand? De kloppende details maken het verhaal authentiek, bijvoorbeeld dat vrouwen geen make up mochten dragen en alleen geschikt waren om kinderen te baren. Het verhaal eindigt hoopvol en ontroerend.
Sterren in de schemering geeft een fascinerend beeld van het Duitsland vlak voor de Tweede Wereldoorlog, waarin mensen langzamerhand gedwongen werden een kant te kiezen. Het is een goed geschreven roman die je aan het denken zet over de grenzen van vrijheid toen en nu. Het verhaal gaat over onverwacht verraad, moedige keuzes en ontluikende liefde.

Het boek heeft geen na- of dankwoord. De schrijfster vertelt elders dat ze geïnspireerd werd om dit verhaal te schrijven door haar opa. Ze heeft hem nooit ontmoet, maar op Ellis Island zag ze dat hij in 1936 terugkwam uit Duitsland waar hij Duitse les gaf en dat intrigeerde haar. Hij liet een boek na waarin stond hoe je je tong moest gebruiken bij een bepaalde uitspraak. Zo kwam ze op het idee voor Peter. Ze las veel verhalen van Amerikaanse ooggetuigen die in nazi- Duitsland geweest waren en bracht in 2007 zelf een bezoek aan Duitsland. De voorkant is dezelfde als bij de Amerikaanse versie. De solide triomfboog in München staat symbool voor het herstel van Duistland. De titel is ook mooi gekozen, dat wordt op het eind duidelijk. Sarah Sundin schreef meerdere romans die zijn verschenen als series, maar Sterren in de schemering staat op zichzelf. In het Nederlands vertaald zijn ook Een verre melodie (debuut) en Op zilveren vleugels. Sterren in de schemering is in september 2021 verschenen bij Uitgeverij KokBoekencentrum. De Engelse titel is When twilight breaks.

Wil je deze mooie historische roman ook lezen? Ga naar de christelijke boekwinkel of bestel hem hier via bol.com.